آیا دهکده برنج طبیعت به واسطه‌گری‌های بی‌مورد پایان می‌دهد؟  

تیتر20 - یکی از دغدغه‌های شالیکاران در زمان فروش محصول به کارخانه ها، حاشیه سود پایین آن و حتی سر به سر شدن هزینه تمام شده با قیمت خرید است.  

این موضوع به ویژه بر روی برنج مرغوب شمال تاثیرگذار است. عمده شالیکاران شمالی رضایتی از قیمت خرید محصول ندارند؛ به طوری که صدای اعتراض آن‌ها بارها به گوش رسیده است. 

برای نمونه هزینه تولید ۱ کیلوگرم برنج مرغوب به ۱۰۰ هزار تومان هم می‌رسد اما کف قیمت برنج طارم با ۱۰ درصد شکستگی از سوی شورای قیمت قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی ۹۰ هزار و ۸۰۰ تومان اعلام شده است. 

با این وضع، در سال‌های آینده شاهد کاهش شدیدتر عرضه برنج، افزایش طول نگه داشت برنج در انبارها، تبدیل کاربری اراضی کشاورزی و خرد شدن اراضی باقی مانده خواهیم بود.

 
به همین دلیل، بازار نیاز به ساز و کارهایی دارد که تعداد واسطه‌ها را کم کند تا برنج مرغوب شمال، با قیمت‌های معقول‌تر برای تولیدکننده وارد کارخانه‌های فراوری شود.

اقدام برنج طبیعت برای حذف واسطه 
با هدف ایجاد بازاری با کارکردهای روان تر، بین شالیکاران و صاحبان اراضی با برند طبیعت، ۲۶ تیرماه سال گذشته، شرکت دهکده برنج طبیعت با مشارکت مجموعه غذایی طبیعت، گروه خرده فروشی طبیعت و مجموعه صنعتی طبیعت، ثبت شد. 

این شرکت کارخانه‌ای را با ظرفیت سالیانه بیش از ۱۰۰ هزار تن راه اندازی کرده است؛ کارخانه‌ای که «بزرگترین کارخانه مدرن فرآوری برنج خاورمیانه» لقب گرفته است. 

قاعدتا از این کارخانه مدرن انتظار می‌رود که هزینه‌های فرآوری و استحصال برنج سفید را کاهش دهد. البته کاهش هزینه‌های تولید تنها به کارخانه مربوط نمی‌شود؛ چرا که نیازمند نشاکاری و برداشت مکانیزه است. 

برای نمونه، استان گیلان که مرغوب‌ترین برنج کشور را تحویل می‌دهد، حدود ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری دارد اما برای نمونه در سال زراعی گذشته ۱۹۰ هزار هکتار برداشت مکانیزه در این استان انجام شده است.

 
در مجموع، ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تن شلتوک در گیلان در سال زراعی گذشته برداشت شد. در کنار برداشت ۱ میلیون و ۲۲۳ هزار و ۷۰۵ تن شلتوک در مازندران از ۲۰۹ هزار و ۹۳ هکتار اراضی، در سال زراعی گذشته در این دو استان، حدود ۲ میلیون و ۳۲۳ هزار و ۷۰۵ تن شلتوک برداشت شده است. 

ظرفیت فرآوری در کارخانه دهکده برنج طبیعت، حدود ۴.۳ درصد از میزان تولید شلتوک در مازندران و گیلان را پوشش می‌دهد. در نتیجه این کارخانه مدرن ظرفیت چندان بالایی برای حذف واسطه‌ها ندارد. 

اما می‌توان امیدوار باشیم که با سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در آینده، شمار این کارخانه افزایش یابند. مزیت دهکده طبیعت این است که می‌تواند حجم برنج با کیفیت در بازار را به واسطه رعایت استانداردهای جابه‌جایی، انبارش و بسته‌بندی افزایش دهد. 

در همین حال دردسرهای ناشی از شالی کوبی سنتی کم می‌شود. عمر برخی شالی کوبی‌های روستایی در شمال به بیش از ۸۰ سال می‌رسد. برخی از این شالی کوبی‌ها حتی بیشتر از ۱۰۰ سال می‌شود که کار می‌کنند. 

در نتیجه نیاز به فراوری‌های مدرن داریم. نوسازی شالی کوبی‌های محلی هم سرعت گرفته است که کمک بیشتری به افزایش کیفیت برنج‌های پوست گرفته شده می‌رساند. فرآوری مدرن، قیمت برنج نیم دانه را هم کاهش می‌دهد. 

دردسرهای فرآوری برنج خارجی 
اما گسترش کارخانه‌های فرآوری برای تولید کنندگان داخلی دردسرهایی هم دارد. شرکت‌هایی که کارخانه‌های فرآوری را نصب می‌کنند، واردات برنج فرآوری نشده را هم در دست دارند. با واردات اینگونه برنج ها، قیمت برنج ایرانی کاهش می‌یابد. 

این روزها شالیکاران از اینکه قیمت تعیین شده برای خرید برنج با هزینه تولید آن سر به سر می‌شود، گلایه دارند و محصول خود را انبار کرده اند. 

کارخانه‌های فرآوری هم دست به ترکیب برنج ایرانی و خارجی می‌زنند. با اینکه کیفیت این برنج‌ها خوب است اما عطر و طعم برنج‌های ۱۰۰ درصد ایرانی را ندارند. 

در روزهای اخیر هم ثبت سفارش واردات برنج آزاد شده است و ۲۰۰ هزار تن برنج تا یک ماه آینده وارد کشور می‌شود. این موضوع باعث کاهش قیمت برنج ایرانی و خارجی می‌شود. ممنوعیت واردات برنج هم برداشته شده است تا برنج‌هایی که در گمرک مانده بودند، وارد بازار شوند. 

این موضوع به نفع واردکنندگانی است که کارخانه‌های فرآوری خود را تجهیز کرده‌اند اما نمی‌تواند رضایت تولیدکنندگان داخلی را که همین حالا هم از قیمت خرید محصول خود ناراضی هستند، به دنبال داشته باشد. 

سیاست بهتر برای بازار 
قاعدتا سیاستی که به نفع تولیدکنندگان داخلی باشد برای صنایع فراوری هم می‌تواند خوب باشد. تامین ارز ترجیحی برای واردات برنج باید محدود شود تا به بهانه تنظیم بازار تولیدکننده داخلی سرکوب نشود. 

از آن سو باید واردات برنج با ارز آزاد انجام شود و مقدار آنهم هم کنترل شده باشد تا شالیکاری ایران و کشت برنج نابود نشود. همین امسال ۵۰۰ هزار تن برنج با تخصیص ۵۶۰ میلیون دلار ارز وارد کشور شده است. این در شرایطی است که نیاز کشور ۱۰۰ هزار تن بود.

 
حالا در شرایطی که برنج ایرانی تولیدکنندگان در انبار مانده است، دولت برای واردات ۲۰۰ هزار تن دیگر ثبت سفارش می‌گیرد!